Een instinct is een soortspecifiek en aangeboren gedragspatroon, waarbij ervaring of leren geen rol speelt. Het instinct van een organisme is genetisch vastgelegd, waarbij specifieke actiepatronen optreden als een gebonden keten van reflexen, bijvoorbeeld de reacties van een spin op specifieke trillingen in haar web
Intuïtie is een ingeving, een vorm van direct weten, zonder dat dit beredeneerd is. Er zijn verschillende definities die geïnterpreteerd moeten worden naar de visie waaruit deze voortgekomen zijn

Wat is het verschil tussen een mens en een dier?
Het antwoord lijkt voor de hand te liggen: mensen bouwen steden, gebruiken smartphones, besturen auto’s en vliegen raketten de ruimte in, terwijl dieren gewoon op de aarde zitten te eten, slapen en zich voortplanten. Onze handelingen mogen dan veel complexer en impactvoller zijn, toch is onze scheiding van dieren fysiek, of anatomisch, niet zo extreem. Zo hebben wij ook armen, benen, ogen, oren en neuzen, en delen wij 99% van hetzelfde DNA als onze meest dierlijke verwant, de chimpansee. Er is slechts één fysieke eigenschap die het verschil zou kunnen verklaren: de hersenen. Het menselijk brein, dat in staat is abstracties en symbolen te begrijpen, heeft taal geschapen. De ontwikkeling van de taal is een scharnierpunt in de evolutie van de menselijke cultuur. Dit was de splitsing in de weg, waar mensen mensen werden.
Door taal en communicatie kon informatie snel van mens tot mens worden verspreid en kennis van generatie op generatie worden doorgegeven. Voordien werd informatie alleen doorgegeven via genen, wat erg traag en zeer inefficiënt is in vergelijking met epigenetische informatie die via taalcommunicatie wordt doorgegeven. En zo wordt de sociale wereld geboren, een onzichtbaar landschap dat zich uitbreidt en manifesteert door de vooruitgang van de communicatietechnologieën. Elk communicatiemedium, van drukwerk tot TV en internet, heeft het bewustzijn van de mens veranderd en zijn visie op de werkelijkheid gevormd op een manier die nog niet was gerealiseerd. De sociale wereld, opgebouwd uit concepten als cognitieve constructen van een complexiteit van symbolen doordrenkt met betekenis, heeft de macht om de materiële wereld te transformeren.
Paulo Freire, een 20e eeuwse filosoof en pedagoog, zegt in zijn boek “Pedagogie van de Onderdrukten” dat door wat hij “praxis” noemt, of het gebruik van zowel actie als reflectie, mensen in staat zijn om de werkelijkheid werkelijk te transformeren. Hij zegt dat, in tegenstelling tot dieren, mensen “niet alleen materiële goederen produceren – tastbare voorwerpen – maar ook sociale instellingen, ideeën en concepten”. Met het vermogen om zichzelf en hun handelingen te objectiveren kunnen mensen de tijd driedimensionaal indelen in verleden, heden en toekomst. Dit is een uitbreiding van het bewustzijn waartoe dieren niet in staat zijn omdat zij in het overweldigende heden bestaan.
Paulo besprak het verschil tussen mensen en dieren omdat het bewustzijn het verschil maakt. Omdat mensen in staat zijn hun eigen bewustzijn te gebruiken om de wetten te plannen en te veranderen die de sociale systemen, en dus de werkelijkheid, beheersen, moet onderwijs worden gezien als een voorwaarde voor vooruitgang van de samenleving. Dit is precies waarom Paulo een groot criticus is van het onderwijssysteem, omdat zijn gedachte is dat het in de meeste gevallen onderdrukkend is en mensen niet bevrijdt om volledig mens te worden. Dit was de zorg van Karl Marx toen hij “Het Communistisch Manifest” schreef in de hoop mensen te bevrijden van een onderdrukkend politiek-economisch systeem. Hetzelfde was het doel van Lucretius die mensen wilde bevrijden van de angst voor de dood en de angsten die met religie samenhingen.
Het was het doel van veel grote filosofen van de moderne tijd om hun bewustzijn, hun ideeën en concepten te gebruiken om sociale systemen te veranderen, om de werkelijkheid te veranderen, om die beter te maken, zodat mensen menselijker kunnen worden, want mensen zijn geen dieren die slechts in harmonie met de natuur bestaan. Wij mensen hebben een veel grotere invloed. Wij transformeren de materiële werkelijkheid via de praktijk en de sociale wereld. Mensen ontwikkelen vaccins om miljoenen levens te redden en vliegen naar de maan en terug, maar vernietigen ook eigenhandig de atmosfeer van de aarde en creëren massavernietigingswapens. Het is alsof wij mensen buiten de natuur bestaan door ons verruimde bewustzijn. Wij zouden een verantwoordelijkheid moeten voelen om ons bewustzijn verstandig te gebruiken en kennis te verspreiden op een manier die bevorderlijk is voor vrijheid. Want de concepten en sociale instellingen die wij toestaan onze werkelijkheid te beïnvloeden, beïnvloeden niet alleen ons welzijn, maar ook het welzijn van de planeet en al haar soorten. Het is onze verantwoordelijkheid om onze sociale wereld met dit in gedachten vorm te geven.