De Magna Carta Libertatum (Grote Oorkonde van de Vrijheid) is de naam van een leenovereenkomst naar feodaal recht die de Engelse koning Jan zonder Land op 15 juni 1215 bezegelde, waarin regels zijn vastgelegd over zaken als vrijheden voor de kerk en de edelen, rechtspraak op basis van wetgeving en belastingheffing. De regels konden door zijn Engelse leenmannen worden afgedwongen, enerzijds omdat ze gezamenlijk tegen de koning in opstand waren gekomen, anderzijds omdat de onderhandelingspositie van de koning in die periode niet sterk was. De edelen vonden dat de koning zijn machtspositie misbruikte, willekeurige beslissingen nam en hij betaalde z’n schulden aan hen niet terug. Ze wilden de absolute macht inperken door regels vast te leggen, een voor die tijd bijzondere opvatting, omdat de eigenaar van grond, of van de gebruiksrechten daarop, als enige zeggenschap had over dat grondgebied en de mensen die er leefden. De koning mocht dus geheel naar eigen goeddunken heersen.

De Magna Carta en de daarin vastgelegde regels zijn uniek, omdat voor het eerst de absolute macht van een koning gereguleerd wordt, de regels daarvoor gedetailleerd zijn vastgelegd en er een regeling is voor het geval de koning zich er niet aan houdt. Ook wordt het gewoonterecht in ere hersteld als basis voor rechtspreking. Regelmatig wordt dan ook gesteld dat het document de grondsteen van (Engelse) burgerlijke vrijheid, recht en democratie is en van het concept dat een constitutie de basis is voor het bestuur van een staat, niet de absolute macht van één persoon.

Exemplaren

Van de oorspronkelijke versie uit 1215 zijn vier exemplaren bewaard gebleven. Er bevindt zich een exemplaar in Lincoln Castle en een in de kathedraal van Salisbury; twee exemplaren zijn te zien in de British Library. De Magna Carta werd in 1216 en 1217 opnieuw, in aangepaste vorm, uitgevaardigd. In 1225 kwam de definitieve formulering tot stand. Exemplaren van de latere versies worden onder andere bewaard in de kathedraal van Durham.
In december 2007 werd bij Sotheby’s in New York een exemplaar geveild uit 1297 voor 21,3 miljoen dollar, een van de slechts twee exemplaren die zich volgens het veilinghuis buiten Groot-Brittannië bevinden. Het behoorde toe aan de The Perot Foundation, een door de voormalige Amerikaanse presidentskandidaat en Texaanse miljardair Ross Perot opgerichte instelling die projecten voor goede doelen ondersteunt. De instelling verwierf het document in 1984 voor 1,5 miljoen dollar van een Britse familie. De Perot Stichting leende het uit aan de Amerikaanse National Archives and Records Administration waar het op enkele passen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring lag. De nieuwe eigenaar is de miljardair David Rubenstein van The Carlyle Group, die het exemplaar onderbracht bij de National Archives and Records Administration. Het andere exemplaar dat zich buiten Groot-Brittannië bevindt, dateert eveneens van 1297 en is in het bezit van de Australische overheid.